Stres to nieodłączny element ludzkiego doświadczenia, mający głębokie zakorzenienie w naszej ewolucji. Jest reakcją organizmu na zagrożenie, pierwotnie niezbędną do przetrwania w obliczu niebezpieczeństw, takich jak atak drapieżnika. To właśnie stres przygotowywał naszych przodków do szybkiej reakcji „walcz lub uciekaj” – mechanizmu, który miał kluczowe znaczenie dla przeżycia (Cannon, 1932). Dziś jednak, mimo że zagrożenia ewoluowały, mechanizmy odpowiedzi na stres pozostały niemal niezmienione. Przyjrzyjmy się, jakie zmiany zachodzą w organizmie pod wpływem stresu, jakie są jego konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego oraz jak można radzić sobie z codziennym napięciem.
Stres to przede wszystkim reakcja fizjologiczna, w której istotną rolę odgrywa kortyzol – hormon stresu wydzielany przez nadnercza w odpowiedzi na sygnały wysyłane przez oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA). Kortyzol działa wszechstronnie: podnosi poziom glukozy we krwi, wspiera metabolizm i przygotowuje ciało do działania. Jest kluczowy w mobilizacji energii, co było niezbędne w obliczu dawnych zagrożeń (McEwen, 2008). Jednak współczesne stresory, takie jak presja zawodowa, relacje interpersonalne czy niepewność finansowa, generują przewlekłe pobudzenie osi HPA, co prowadzi do nadmiaru kortyzolu. Długotrwałe wystawienie na jego działanie może mieć negatywne skutki zdrowotne, takie jak obniżenie odporności, problemy z układem krążenia, a także zaburzenia nastroju, w tym lęk i depresję (Kudielka & Wüst, 2010).
Artykuł jest dla ciebie interesujący? Zapraszamy do lektury innych naszych wpisów na naszej stronie internetowej. Pomoc psychologiczna i psychoterapeutyczna dla Polaków w Anglii - Yellow Scarf Support (osrodek.uk)]()~** *
Pozytywną stroną stresu jest jego zdolność do mobilizacji organizmu i poprawy efektywności w krótkim czasie. Znany jako eustres, ten rodzaj stresu wzmacnia koncentrację, zwiększa poziom energii oraz pomaga pokonywać wyzwania. W umiarkowanych dawkach stres może nawet sprzyjać rozwojowi osobistemu, ucząc nas adaptacji do nowych sytuacji i budując odporność psychiczną. Warto jednak podkreślić, że nadmierny, chroniczny stres – znany jako dystres – przynosi więcej szkody niż pożytku, obciążając organizm i wpływając destrukcyjnie na zdrowie psychiczne (Lazarus, 1993).
Długotrwały stres prowadzi do szeregu problemów psychicznych, takich jak lęk, depresja czy wypalenie zawodowe. Osoby żyjące pod ciągłym napięciem doświadczają zaburzeń snu, trudności z koncentracją oraz problemów z regulacją emocji, co wpływa na ich relacje międzyludzkie i jakość życia. Fizyczne konsekwencje obejmują wzrost ryzyka chorób serca, cukrzycy oraz obniżenie odporności, co sprawia, że organizm jest bardziej podatny na infekcje i choroby (Sapolsky, 2004). Tym samym, długotrwały stres stanowi poważne zagrożenie dla ogólnego zdrowia, obniżając jakość życia i zwiększając ryzyko poważnych schorzeń.
Jeśli zastanawiasz się czy warto rozpocząć trapię. Być może zainteresuje cię inny nasz artykuł. Dlaczego warto rozpocząć terapię? | Yellow Scarf Support (osrodek.uk)* *
* *
Ewolucyjne uwarunkowania stresu, mimo iż zapewniały nam przetrwanie przez tysiące lat, nie przystają do współczesnych realiów, gdzie większość zagrożeń ma charakter psychologiczny, a nie fizyczny. Mechanizmy wyzwalania kortyzolu i adrenaliny, które miały sens w obliczu realnych zagrożeń życia, mogą być dziś wywoływane przez stresory codzienne, takie jak opóźnienie w pracy czy konflikt z bliskimi. Konsekwencją tego jest nadmierne wydzielanie kortyzolu, co nie prowadzi do działania, lecz wyczerpuje organizm i zaburza jego funkcje (Dickerson & Kemeny, 2004). W praktyce oznacza to, że organizm, zamiast mobilizować się na krótki czas, jest w stanie permanentnego napięcia, co obciąża system nerwowy i układ odpornościowy.
W radzeniu sobie z nadmiarem stresu pomocne są techniki relaksacyjne, takie jak medytacja mindfulness, trening autogenny czy progresywne rozluźnianie mięśni. Badania pokazują, że regularna praktyka medytacji mindfulness może obniżyć poziom kortyzolu i poprawić zdolność organizmu do regulacji stresu, co prowadzi do zwiększenia poczucia spokoju i poprawy jakości życia (Kabat-Zinn, 1990). Warto również zadbać o regularną aktywność fizyczną, która naturalnie redukuje stres, uwalniając endorfiny – hormony szczęścia – i obniżając poziom kortyzolu. W naszym ośrodku zachęcamy pacjentów do łączenia terapii z ćwiczeniami fizycznymi, co przynosi korzyści zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i fizycznego.
Artykuł jest dla ciebie interesujący? Zapraszamy do lektury innych naszych wpisów na naszej stronie internetowej: Bariery językowe a dostęp do opieki zdrowia psychicznego dla imigrantów w Wielkiej Brytanii* *
W przypadku długotrwałego stresu, który wpływa na codzienne funkcjonowanie, pomocna może okazać się terapia. W naszym ośrodku oferujemy różne podejścia terapeutyczne, w tym psychoterapię poznawczo-behawioralną (CBT), która uczy zmiany negatywnych wzorców myślenia i redukuje stres, oraz terapię psychodynamiczną, która pozwala zrozumieć głębsze przyczyny napięcia emocjonalnego. Zrozumienie źródeł stresu i nauczenie się skutecznych sposobów jego redukcji to klucz do poprawy jakości życia i zapobiegania długofalowym skutkom zdrowotnym (Szymańska, 2019).
Podsumowanie
Stres, mimo że jest naturalnym mechanizmem adaptacyjnym, może w nadmiarze prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Warto zadbać o odpowiednie metody radzenia sobie ze stresem, takie jak techniki relaksacyjne, aktywność fizyczna i zdrowe nawyki. Jeśli codzienne napięcie staje się zbyt przytłaczające, warto rozważyć wsparcie terapeutyczne. Nasz ośrodek oferuje szeroką gamę technik i metod terapeutycznych, które pomagają odzyskać kontrolę nad życiem i zredukować wpływ stresu.
---
Bibliografia (Referals)
1. Cannon, W. B., 1932. The Wisdom of the Body. New York: W.W. Norton & Company.
2. Dickerson, S. S. & Kemeny, M. E., 2004. Acute Stressors and Cortisol Responses: A Theoretical Integration and Synthesis of Laboratory Research. Psychological Bulletin, 130(3), pp. 355-391.
3. Kabat-Zinn, J., 1990. Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. New York: Delta.
4. Kudielka, B. M. & Wüst, S., 2010. Human Models in Acute and Chronic Stress: Assessing Determinants of Individual Hypothalamus-Pituitary-Adrenal Axis Activity and Reactivity. Stress, 13(1), pp. 1-14.
5. Lazarus, R. S., 1993. From Psychological Stress to the Emotions: A History of Changing Outlooks. Annual Review of Psychology, 44(1), pp. 1-21.
6. McEwen, B. S., 2008. Central Effects of Stress Hormones in Health and Disease: Understanding the Protective and Damaging Effects of Stress and Stress Mediators. European Journal of Pharmacology, 583(2-3), pp. 174-185.
7. Sapolsky, R. M., 2004. Why Zebras Don't Get Ulcers. 3rd ed. New York: Henry Holt.
8. Szymańska, E., 2019. Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej w radzeniu sobie ze stresem. Psychoterapia, 56(4), pp. 89-96.
⠀
Jeśli szukasz pomocy i chcesz porozmawiać to zachęcamy do kontaktu. Więcej szczegółów można znaleźć na naszej stronie internetowej**~ lub pod numerem telefonu: 07534116573 Zapraszamy również do kontaktu przez email. info@osrodek.uk~
Pozostaw komentarz
Pola oznaczona * są wymagane. Twój email nie będzie opublikowany ani udostępniony.