Przełącz na EN-GBDlaczego Polacy rzadziej szukają pomocy psychologicznej – i jak to zmienić?
27 sierpnia 2025
„Poradzę sobie sam” – najczęstsze słowa, które odkładają leczenie
Wielu Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii codziennie staje przed wyzwaniami, które wymagają ogromnej odporności psychicznej: samotność, presja pracy, rozłąka z bliskimi, niepewność statusu imigracyjnego, trudności językowe czy tęsknota za domem. Jednak mimo tych obciążeń – tylko niewielka część osób sięga po pomoc psychologiczną.
Jak to możliwe, że w kraju z rozbudowanym systemem ochrony zdrowia psychicznego, wielu z nas woli cierpieć w ciszy, zamiast otworzyć się przed specjalistą? Czy to tylko kwestia dostępności językowej? A może kulturowy wstyd, brak informacji lub złe doświadczenia z NHS?
W tym artykule przyglądamy się mechanizmom, które powstrzymują Polaków w UK przed skorzystaniem z terapii, analizujemy aktualne badania, systemowe bariery oraz podsuwamy sprawdzone sposoby, jak to zmienić – krok po kroku.
Jeśli zamiast czytać, chciałbyś wysłuchać tego artykułu to możesz nas znaleźć nas na 
Język to nie tylko słowa – to kod emocjonalny
Wyobraź sobie, że próbujesz opowiedzieć o najbardziej bolesnym wydarzeniu z dzieciństwa – ale musisz zrobić to w języku, którego nauczyłeś się dopiero w dorosłości. Jak brzmi „tęsknię” po angielsku? Czy „wstyd”, „żal”, „rozczarowanie” niosą w tym języku tę samą wagę?
To właśnie dlatego język jest kluczową barierą w dostępie do terapii. Jak podkreśla Chojnacki (2020), nawet osoby swobodnie mówiące po angielsku często unikają psychoterapii w tym języku – nie ze względu na gramatykę, ale na brak emocjonalnego rezonansu.
Przykład z praktyki: pacjętka, lat 34, z depresją, zrezygnowała z terapii CBT po 2 sesjach prowadzonych przez anglojęzycznego terapeutę. Gdy trafiła do psycholożki mówiącej po polsku, przyznała: „W końcu nie muszę tłumaczyć, czym był dom kultury, harcerstwo, Wigilia u babci. Ona po prostu to rozumie.”
To nie tylko kwestia języka, ale też kontekstu kulturowego – który pozwala terapeucie zbudować głębszy kontakt, a pacjentowi poczuć się bezpiecznie.
Emigracyjny wstyd – „Nie jestem chory, żeby iść do psychologa”
Z danych Health Research Authority (2020) wynika, że wśród Polaków mieszkających w UK dominuje przekonanie, że z pomocy psychologicznej korzystają tylko osoby „ciężko chore psychicznie”. Tymczasem w Europie Zachodniej, terapia postrzegana jest coraz częściej jako forma profilaktyki, rozwoju osobistego czy dbania o siebie – porównywalna do wizyty u trenera lub dietetyka.
Skąd więc ten rozdźwięk? Wielu z nas wyniosło z Polski przekonania, że psychoterapia to „obnażanie się”, „słabość” lub „fanaberia dla bogatych”. Czasem słyszymy od bliskich: „weź się w garść”, „inni mają gorzej”, „idź do kościoła, nie do psychologa”.
Jak pokazują badania Corrigan, Druss i Perlick (2014), stygmatyzacja zdrowia psychicznego nie tylko zniechęca do szukania pomocy, ale pogłębia objawy – w tym depresję, zaburzenia lękowe i problemy z samooceną.
Ciekawostka: W Islandii blisko 15% społeczeństwa korzysta regularnie z psychoterapii. W Polsce – niecałe 2%. W Wielkiej Brytanii – 4%, ale wśród polskich emigrantów ten odsetek jest jeszcze niższy (Chojnacki, 2020).
NHS: dobre intencje, trudny dostęp
Teoretycznie, każda osoba mieszkająca legalnie w UK może skorzystać z bezpłatnej pomocy psychologicznej w ramach NHS. Praktycznie – to droga pełna przeszkód.
Najczęstsze problemy: - długie kolejki (od 8 tygodni do nawet 6 miesięcy), - brak wyboru terapeuty, - ograniczona liczba terapeutów mówiących po polsku, - dominacja terapii CBT, nawet w przypadkach, które wymagają głębszego podejścia.
Według raportu NHS Race and Health Observatory (2023), osoby z mniejszości etnicznych mają dłuższy czas oczekiwania, niższy poziom uczestnictwa i gorsze wyniki terapii w programach IAPT. Potwierdza to także badanie King’s College London (2022), które wykazało, że mniejszości etniczne rzadziej korzystają z self-referral i rzadziej kończą pełny cykl terapii.
Model pozytywny: program IAPT-SMI wdrożony przez South London and Maudsley NHS Foundation Trust dla osób z poważnymi zaburzeniami (np. psychozami) wykazał, że przy odpowiedniej strukturze organizacyjnej i nadzorze klinicznym, możliwe jest osiągnięcie frekwencji 90% i poprawy samopoczucia bez względu na pochodzenie etniczne (Johns et al., 2019).
Co możemy zmienić jako społeczność?
Z raportów University of Southampton (2023) oraz BMC (2018) jasno wynika, że jedną z największych barier w dostępie do terapii jest brak informacji. Wielu Polaków nie wie: - że można znaleźć psychoterapeutę mówiącego po polsku, - że terapia online jest legalna i skuteczna, - że są fundacje oferujące bezpłatne lub tańsze wsparcie, - że psychoterapia to nie tylko rozmowa – to proces budujący odporność psychiczną.
Co możemy zrobić? - Rozmawiać o terapii – w pracy, wśród znajomych, w rodzinie. - Udostępniać artykuły, podcasty i nagrania edukacyjne. - Normalizować: „Chodzisz na terapię? Super. Też myślę, żeby spróbować.” - Pytać w szkołach, parafiach, polskich sklepach – czy są ulotki, plakaty, numery telefonów.
Gdzie szukać pomocy?
- Yellow Scarf Support– pomoc psychoterapeutyczna po polsku w UK, także online.
- Strona BACP Directory – możesz wyszukiwać terapeutów według języka i specjalizacji.
- Terapia online z terapeutą z Polski – często jednak terapeuta nie zna kontekstu kulturowego i społecznego osób na emigracji a co ważniejsze dostępnej w UK pomocy systemowej.
Bibliografia
- BMC Health Services Research (2018) ‘Use of health services by Polish migrants in the UK: a mixed methods study’, BMC Health Services Research, 18, Article 716.
- Chojnacki, S. (2020) Psychological Wellbeing of Polish Migrants: What is the Role of the NHS? Doctoral Thesis. University of East London.
- Corrigan, P.W., Druss, B.G. and Perlick, D.A. (2014) ‘The Impact of Mental Illness Stigma on Seeking and Participating in Mental Health Care’, Psychological Science in the Public Interest, 15(2), pp. 37–70.
- Health Research Authority (2020) ‘Polish Immigrant Mental Health’. UK NHS Research Summary.
- Troccoli, G., Moreh, C., McGhee, D. and Vlachantoni, A. (2022) ‘At the junctures of healthcare: a qualitative study of primary and specialist service use by Polish migrants in England’, BMC Health Services Research, 22, Article 1316.
- University of Southampton (2023) Transnational healthcare and wellbeing among Polish migrants in the UK.
- NHS Race and Health Observatory (2023) ‘Ethnic Inequalities in Improving Access to Psychological Therapies (IAPT)’.
- Johns, L. C. et al. (2019) ‘Improving Access to Psychological Therapies for people with Severe Mental Illness (IAPT‑SMI): lessons from the South London and Maudsley psychosis demonstration site’, Behaviour Research and Therapy.
Masz pytania? Potrzebujesz konsultacji? Zadzwoń lub umów się na spotkanie online. Jesteśmy tutaj, by Ci pomóc.
https://osrodek.uk/pl
Pozostaw komentarz
Pola oznaczona * są wymagane. Twój email nie będzie opublikowany ani udostępniony.